Zarówno poranne, jak i popołudniowe momenty relaksu często wiążą się z wypiciem filiżanki gorącej, zapachowej kawy. Pomimo że ten napój jest obecny w naszym życiu od wieków, jego wpływ na nasz organizm nadal budzi wiele kontrowersji. Posiada ona zdolność podnoszenia naszego samopoczucia, jednak istnieją okoliczności, w których picie kawy może przynieść więcej szkody niż pożytku.
Kawa wynaleziona w Indiach, przyszła do Europy w XVI wieku, ale stała się powszechnie popularna znacznie później – szczególnie w Polsce. Jej hodowla skupia się głównie w Brazylii, ale także w innych krajach Ameryki Południowej, Wietnamie, Indiach i Afryce. Jest to jeden z najbardziej lubianych napojów na świecie, zwiększający naszą wytrzymałość i koncentrację oraz poprawiający humor. Chociaż praktycznie nie zawiera kalorii, dostarcza cenne substancje aktywne, takie jak antyoksydanty, polifenole, magnez, sód i potas. Najważniejszym składnikiem kawy jest jednak kofeina – w jednej filiżance znajduje się jej około 57 mg.
Kofeina to inhibitor receptorów adenozyny, działający jako przeciwdziałanie senności i zmęczeniu. Jego optymalna dawka wynosi około 3 mg/kg masy ciała. Kofeina wpływa nie tylko na receptory adenozynowe, ale także stymuluje wydzielanie kwasu żołądkowego, rozszerza naczynia krwionośne zwiększając dostarczanie tlenu i składników odżywczych do mięśni i tkanek oraz potęguje działanie wielu hormonów, w tym adrenaliny. Najwięcej kofeiny zawiera kawa parzona przelewowo, która dostarcza od 60 do 120 mg kofeiny na filiżankę, podczas gdy espresso zawiera tylko około 50 mg.
Choć kawa bywa uważana za tani nałóg, jej korzyści dla zdrowia są niezaprzeczalne. Ma właściwości pobudzające i przeciwbólowe, zmniejsza apetyt, opóźnia pojawienie się choroby Alzheimera i Parkinsona, zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2, poprawia wydolność oskrzeli, ma działanie przeciwnowotworowe, redukuje ryzyko stanów depresyjnych oraz obniża ryzyko udaru mózgu lub zawału serca. Korzystne efekty picia kawy manifestują się, gdy spożywamy tzw. dawkę leczniczą, czyli 2-4 filiżanki dziennie (ok. 200-300 mg kofeiny).
Jednak jak w przypadku wielu rzeczy, zbyt duża ilość kawy może prowadzić do niepożądanych efektów, takich jak poddenerwowanie, zaburzenia psychotyczne i częste stany lękowe. Każdy z nas reaguje na kawę w inny sposób, co jest związane z genem odpowiedzialnym za metabolizm kofeiny w naszym organizmie. U osób, u których ten proces jest wolniejszy, możemy obserwować negatywne efekty picia kawy, takie jak podwyższone ciśnienie krwi czy bóle głowy. Picie kawy może być szkodliwe dla osób cierpiących na choroby układu pokarmowego.
Wśród przeciwwskazań do picia kawy wymieniamy:
- Chorobę wrzodową żołądka i jelit,
- Refluks,
- Zespół jelita drażliwego,
- Chorobę Leśniowskiego-Crohna.