Tortilla de patatas, zwana również hiszpańskim omletem, jest bez wątpienia jednym z najbardziej rozpoznawalnych dań kuchni hiszpańskiej na świecie, które cieszy się ogromną popularnością wśród turystów. To prosty, ale niezwykle smaczny posiłek składający się ze ziemniaków pokrojonych w grube plastry oraz posiekanej cebuli, które są smażone na wyrazistej w smaku hiszpańskiej oliwie z oliwek, a następnie zalane lekko rozbitymi jajkami. Całość tworzy sycące danie, które doskonale smakuje zarówno na gorąco, jak i na zimno. Współcześnie potrawa ta jest znana pod różnymi nazwami jak tortilla española, tortilla de patatas czy też tortilla de papas.
Zarówno jej nazwa, jak i wygląd mogą wydawać się proste, jednak prawdziwa tajemnica tkwi w jej przygotowaniu. Mimo że jest to danie bazujące na jajkach i ziemniakach, które można spotkać w wielu kulturach kulinarnych, niewiele wiadomo o jej dokładnym pochodzeniu. Pierwsza pisemna wzmianka o tortilli pochodzi z anonimowego listu skierowanego do sądu w prowincji Nawarra z 1817 roku, w którym opisano trudne warunki życia ludności. W liście tym mowa jest o omlecie z 2-3 jajek i ziemniakach lub bułce tartej, który stanowił posiłek dla całej rodziny. Istnieją różne teorie na temat początków tej potrawy. Według jednej z nich podczas oblężenia Bilbao generał Tomás de Zumalacárregui stworzył tortillę jako prosty i szybki sposób na zaspokojenie głodu żołnierzy. Inna wersja mówi, że pomysłodawcą był biedny rolnik, który na prośbę dowódcy oddziału musiał nakarmić swoich żołnierzy.
Tortilla hiszpańska, której popularność przetrwała wiele pokoleń, od początku była przyrządzana wyłącznie z dostępnych składników – jajek, ziemniaków i cebuli. W tamtych czasach typowa hiszpańska rodzina nie mogła sobie pozwolić na częste spożywanie mięsa, które było drogie i trudno dostępne, dlatego kuchnia bazowała na prostych i niedrogich produktach. Obecnie jednak kucharze dodają do swoich omletów różnorodne składniki. W autentycznych lokalnych barach tapas w Hiszpanii menu często zawiera długą listę różnych wariantów tortilli. Wśród najpopularniejszych dodatków można znaleźć bacalao (solony, suszony dorsz), pimientos (ostre papryczki), atun (tuńczyk), chorizo (pikantna kiełbasa), jamon (hiszpańska szynka dojrzewająca), gambas y setas (krewetki i grzyby), espárragos trigueros (dzikie szparagi) oraz angulas (węgorz).
Warto zauważyć, że pomimo ogólnokrajowej popularności tortilli, istnieje wiele regionalnych odmian tej potrawy, które są spożywane na różne sposoby. W niektórych regionach Hiszpanii wykonuje się kilka tortilli z różnymi dodatkami, które są następnie układane jedna na drugiej i polane gęstym sosem pomidorowym przed podaniem. Inne regiony serwują tortille bogato polane majonezem.