Hipokrates, znany jako ojciec medycyny, który żył na przełomie V i IV wieku p.n.e., przypadkowo odkrył i opisał moc kwasu salicylowego. Angażując się w naukę o leczniczych właściwościach roślin, odkrył, że ekstrakt z wierzby białej posiada zdolność złagodzenia bólu i obniżenia temperatury ciała. Nie mógł jednak przewidzieć, że kwas salicylowy stanie się kluczowym elementem w nauce dermatologii.
Chemicznie rzecz biorąc, kwas salicylowy jest aromatycznym hydrokwasem karboksylowym. Składa się on z grupy hydroksylowej (tlenu i wodoru) oraz grupy karboksylowej (węgla, wodoru i dwóch atomów tlenu). Przez wieki, głównym źródłem pozyskiwania kwasu była kora wierzby białej. To jednak Hermann Kolbe, niemiecki chemik z XIX wieku, przypadkowo odkrył sposób na chemiczną syntezę tego niezwykłego związku organicznego podczas poszukiwań niebieskiego barwnika.
Długie lata po Hipokratesie, naukowcy kontynuowali badania nad tajemnicą kory wierzbowej. Znaleziono inne rośliny, takie jak tawuła japońska, jaśmin, fasola, groch czy koniczyna, które również zawierały ten przeciwgorączkowy składnik. Odkrycie Kolbego otworzyło drzwi do przemysłowej produkcji leków opartych na kwasie salicylowym, mających za zadanie zwalczanie przeziębień i gryp oraz łagodzenie bólów. Niemniej jednak, czysta forma zsyntetyzowanego kwasu salicylowego okazała się zbyt silna dla organizmu ludzkiego, powodując mdłości, wymioty i nawet śpiączkę.
Potrzebny był innowacyjny pomysł, aby ominąć ten problem. Przyszedł on pod koniec XIX wieku od Felixa Hermana, pracownika niemieckiego koncernu farmaceutycznego Bayer. Połączył on kwas salicylowy z bezwodnikiem octowym tworząc kwas acetylosalicylowy – dzisiejszą aspirynę.
Ważne jest to, że kwas salicylowy nie zakończył tutaj swojej drogi. Pomimo konieczności modyfikacji chemicznej dla celów spożycia, oryginalna substancja wykazała niesamowite właściwości w kontakcie ze skórą.
Kwas salicylowy, który dziś jest produkowany w procesie znanym jako reakcja Kolbego-Schmitta, ma postać bezbarwnych, słodkawych kryształków, które są rozpuszczalne we wrzącej wodzie i alkoholu. Przy temperaturze 159 stopni C przechodzi w stan ciekły. Kwas ten zdobył uznanie w medycynie i kosmetyce, zarówno w swojej czystej formie jak i jako ekstrakt z wierzby białej, używany już ponad 2 tysiące lat temu.
Badacze odkryli, że kwas salicylowy wpływa na skórę poprzez obniżenie jej pH oraz redukcję przylegania komórek naskórka, co prowadzi do szybszego zrzucania martwych komórek skóry. Ten proces złuszczania i regeneracji jest podstawą zabiegów kosmetycznych, takich jak peeling. Kwas salicylowy jest często używany samodzielnie lub w połączeniu z innymi lekami, np. kortykosteroidami, ułatwiając im dotarcie do głębszych warstw skóry.