Na naszej planecie zamieszkuje prawie osiem miliardów osób, które różnią się między sobą wieloma aspektami, w tym kolorem skóry. W Europie dominują osoby o białym odcieniu skóry, natomiast ci, którzy pochodzą z Afryki, charakteryzują się brązowymi lub niemal czarnymi tonami skóry. Te różnice wynikają w dużej mierze z obecności pigmentu o nazwie melanina. Ale co to jest melanina, jakie ma właściwości i jakie role pełni w naszych ciałach?
Melanina to naturalny pigment, który decyduje o barwie skóry, włosów i tęczówki oka. Znajdziemy go nie tylko u ludzi, ale również u innych ssaków, zwierząt oraz bezkręgowców i mikroorganizmów. Choć funkcje melaniny są różne dla każdego gatunku, ogólnie pełni ona kluczowe role biologiczne. Nazwa „melanina” pochodzi od greckiego słowa „melas”, co oznacza „ciemny” lub „brązowy”.
Wśród ludzi wyróżniamy trzy główne typy melanin: eumelaninę (najczęściej występująca w naszym organizmie, o czarnobrązowym kolorze), feomelaninę (o żółto-czerwonym odcieniu) oraz neuromelaninę. Ta ostatnia obecna jest głównie w układzie nerwowym, np. w tzw. miejscu sinawym czy substancji czarnej, i produkuje ją sam układ nerwowy. Póki co, nie znamy wszystkich funkcji pełnionych przez neuromelaninę.
Obecność melaniny w różnych częściach ciała wpływa na różnice w wyglądzie między ludźmi. Duża ilość melaniny powoduje ciemniejszą barwę skóry, podczas gdy niewielka ilość sprawia, że skóra jest jasna. Ostateczny kolor naszej skóry zależy jednak nie tylko od ilości melaniny, ale również od proporcji pomiędzy ciemniejszą eumelaniną a jaśniejszą feomelaniną. Nasza skóra ciemnieje pod wpływem promieniowania UV, które zwiększa produkcję melaniny – to właśnie dlatego opalamy się na słońcu.
Zasady te dotyczą również włosów – jeśli w naszych włosach jest dużo eumelaniny, będą one ciemne. Natomiast przewaga feomelaniny sprawia, że włosy są rude lub blond. Melanina nie ogranicza się jednak tylko do skóry i włosów. Znajduje się również w tęczówkach naszych oczu, decydując o ich kolorze. Osoby z ciemnymi oczami mają więcej melaniny, a osoby z niebieskimi lub zielonymi oczami mają mniej. Co ciekawe, oczy noworodków rasy białej są niebieskie, ponieważ brakuje w nich melaniny. Pigment ten pojawia się dopiero z czasem, podczas gdy u osób innych ras obecny jest już przed narodzeniem.
Wreszcie, melaninę można znaleźć również w nadnerczach (konkretnie w warstwie siatkowatej tych organów) oraz w strukturach ucha wewnętrznego. Neuromelanina, o której wspomnieliśmy wcześniej, występuje również w ośrodkowym układzie nerwowym.